Historia północnej części Zamku Żupnego sięga czasów Kazimierza Wielkiego. W budynku mieściły się niegdyś magazyny soli i łojownia (miejsce, w którym górnicy pobierali paliwo do lampek). Znajdowały się tam również apartamenty najwyższych rangą urzędników przedsiębiorstwa solnego oraz kaplica św. Stanisława (zniszczona podczas Potopu Szwedzkiego). Natomiast piwnice obiektu były zajęte na więzienie Groch.
W czasach powojennych, w latach 1945-1985, działał tu wielicki ośrodek zdrowia, a później biura pracownicze Muzeum Żup Krakowskich.
Projekt, związany z wyprowadzką administracji z XV-wiecznego Domu Żupnego rozpoczął się w 2017 roku, wraz z zakupem przez Muzeum zabytkowej dawnej siedziby sądu grodzkiego – budynku przy ul. Daniłowicza 12 w Wieliczce. Przeniesiono tam (etapami) muzealne biura, a w Zamku Żupnym rozpoczął się - w 2021 roku - remont na wielką skalę. Odnawiano północną część obiektu, a podczas prac miały miejsce odkrycia wielkiej wagi.
- Podczas prac remontowych w królewskim Zamku Żupnym w Wieliczce dokonano zaskakującego odkrycia - wysokiej klasy i imponujących polichromii naściennych, w tym herbu Wazów. Polichromie były ukryte przez setki lat pod warstwami tynku. Najstarsze dekoracje są wstępnie datowane na wiek XVII. Tego typu odkrycia zdarzają się niezwykle rzadko – informował Jan Godłowski, dyrektor Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce w kwietniu 2022 roku, podczas konferencji prasowej w Wieliczce.
- O wysokiej wadze odkrycia decydują dwa czynniki: ranga samego miejsca oraz wartość artystyczna i historyczna. Mamy do czynienia właśnie z takim przypadkiem: odkrycia dokonano w murach historycznego budynku - siedzibie królewskiego przedsiębiorstwa i docenić należy wartość artystyczną wykonanych polichromii oraz odkrycie herbu Wazów, który w sposób jednoznaczny określa przynależność tego miejsca. Odkrycie królewskiego herbu było o tyle zaskakujące, że wcześniejsze badania nie potwierdziły malowideł w tym miejscu - wyjaśniał konserwator Marcin Chojkowski.
Remont zamku północnego zakończył się na przełomie 2023 i 2024 roku, a kilka miesięcy później, w kwietniu, XV-wieczne skrzydło otwarto dla zwiedzających. Tym samym każdy może teraz podziwiać nowo odkryte, monumentalne, zabytkowe – pochodzące jak okazało się po badaniach z okresu od połowy XVI do XIX stulecia – malowidła, m.in. z motywami roślinnymi, znajdujące się w reprezentacyjnych pomieszczeniach budowli.
Obok możliwości zwiedzenia XV-wiecznej budowli, na gości zamku północnego czekają również inne atrakcje, m.in. zachwycająca wystawa „Tajemnice kościoła św. Klemensa w Wieliczce”, na której można podziwiać spektakularne dzieła złotnictwa gotyckiego i barokowego, obrazy, rzeźby, szaty liturgiczne, historyczny księgozbiór i relikwiarze z wielickiej świątyni. Na ekspozycji pokazano w sumie 140 obiektów. Wśród nich także największy i najcenniejszy zabytek - monstrancję z 1490 roku, która należy do najpiękniejszych tego rodzaju w Polsce.
Wielicki zamek północny można oglądać w godzinach otwarcia Muzeum Żup Krakowskich, natomiast szczególną prezentację „nowej” części zabytku zapowiedziano na piątek 17 maja w ramach „Nocy Muzeów”. To okazja by zwiedzić Dom Żupny z przewodnikiem (o godzinach: 19.30, 20, 20.30, 21, 21.30 i 22). Nie zabraknie również możliwości dowiedzenia się więcej o polichromiach i prowadzonych nad nimi badaniach (godz. 20, spotkanie z konserwatorem dzieł sztuki).
Polacy czytają więcej
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
